چاه اعواف

چاه اعواف: از چاه‌هاي متبرک مدينه و از موقوفات پيامبر_{(صلی الله علیه و آله)}

چاه اعواف از چاه‌هاي مدينه، واقع در منطقه عوالي^[۱] و از موقوفات پيامبر_{(صلی الله علیه و آله)}^[۲] است. اين چاه در باغ اعواف^[۳]، از هفت باغ مُخيريق يهودي قرار داشت که طبق وصيت او، پس از شهادتش در نبرد احد (سال سوم) به پيامبر_{(صلی الله علیه و آله)} رسيد^[۴] و آن حضرت، در سال هفتم هجرت، وقف مسلمانان کرد.^[۵] اين در حالي است که منابع شيعي، از وصيت فاطمه_{(علیها السلام)} به علي_{(علیه السلام)}، در خصوص اعواف و ديگر باغ‌هاي مخيريق، ياد کرده‌اند.^[۶]

برخي چاه اعواف را از اموال خنافه، از بزرگان يهود و جد ريحانه همسر رسول خدا_{(صلی الله علیه و آله)}^[۷] دانسته‌اند.^[۸] برخي اعواف را نام واحه‌اي بزرگ^[۹] يا نام محله‌اي^[۱۰] در مدينه دانسته‌اند که اين چاه در آن قرار داشت. در گزارشي از ابن شبه (م,۲۶۲ق.) آمده که رسول خدا کنار چاه اعواف وضو ساخت، آب وضوي آن حضرت بر زمين جاري شد، و آن‌جا درختي روييد.^[۱۱]

سمهودي (م,۹۱۱ق.) موقعيت اين چاه را ميان تعداد فراوان چاه‌هاي واحه اعواف نامشخص دانسته و تنها چاهي که احتمال مي‌دهد همان چاه اعواف باشد را نيز خشک و بي‌آب معرفي کرده است.^[۱۲] اين در حالي است که ايوب صبري پاشا (م,۱۲۹۰ق.)، در توصيف هفت باغ مخيريق، آن‌گاه که از باغ و چاه اعواف ياد مي‌کند، موقعيت آن را مشخص مي‌داند.^[۱۳] از موقعيت کنوني چاه اطلاعي در دست نيست.

منابع

اخبار المدينه: محمد بن الحسن ابن زباله (م,۱۹۹ق.)، به کوشش صلاح عبدالعزيز زين سلامه، مدينه، مرکز بحوث و دراسات المدينه، ۱۴۲۴ق؛ تاريخ المدينة المنوره (اخبار المدينة النبويه): عمر بن شبّه النميري (م,۲۶۲ق.)، به کوشش فهيم محمد شلتوت، قم، دار الفکر، ۱۳۶۸ش؛ تاريخ مدينة دمشق: علي بن الحسن بن عساکر (م,۵۷۱ق.)، به کوشش علي شيري، بيروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق؛ تهذيب الاحکام في شرح المقنعة للشيخ المفيد: محمد بن حسن الطوسي (۳۸۵-۴۶۰ق.)، به کوشش سيد حسن موسوي خرسان و علي آخوندي، تهران، دار الکتب الاسلاميه، ۱۳۶۵ش. و علي آخوندي، تهران، دار الکتب الاسلاميه، ۱۳۶۵ش؛ عمدة الاخبار: احمد بن عبدالحميد، به کوشش الانصاري، ناشر سيد اسعد طرابزوني؛ الکافي: محمد بن يعقوب کليني (م,۳۲۹ق.)، به کوشش علي‌اکبر غفاري، تهران، دار الکتب الاسلاميه، ۱۳۷۵ش؛ المعالم الاثيره: محمد محمد حسن شراب، بيروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق؛ المغازي: محمد بن عمر الواقدي (م,۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بيروت، مؤسسة الاعلمي، ۱۴۰۹ق؛ من لايحضره الفقيه: محمد بن علي بن بابويه (شيخ صدوق) (۳۱۱-۳۸۱ق.)، تحقيق و تصحيح علي‌اکبر غفاري، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق؛ موسوعة مرآة الحرمين الشريفين: ايوب صبري باشا (م,۱۲۹۰ق.)، القاهره، دار الآفاق العربيه، ۱۴۲۴ق؛ وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفي: علي بن عبدالله السمهودي (م,۹۱۱ق.)، به کوشش محمد محيي‌الدين عبدالحميد، بيروت، دار الکتب العلميه، ۲۰۰۶م.

[۱]. وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۲۴؛ المعالم الاثيره، ص۳۱.

[۲]. تاريخ المدينه، ج۱، ص۱۵۹، ۱۷۵؛ اخبار المدينه، ص۲۱۲.

[۳]. المعالم الاثيره، ص۳۱؛ نک: وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۵۰-۱۵۲.

[۴]. المغازي، ج۱، ص۳۷۸؛ تاريخ المدينه، ج۱، ص۱۷۳؛ وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۵۴.

[۵]. تاريخ المدينه، ج۱، ص۱۷۵؛ وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۵۱؛ المعالم الاثيره، ص۱۵۷.

[۶]. الکافي، ج۷، ص۴۸؛ من لايحضره الفقيه، ج۴، ص۲۴۴؛ تهذيب، ج۹، ص۱۴۴-۱۴۵.

[۷]. تاريخ مدينة دمشق، ج۳، ص۱۸۴.

[۸]. وفاء الوفاء، ج۱۳، ص۱۲۴.

[۹]. وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۵۴.

[۱۰]. عمدة الاخبار، ص۲۰۷.

[۱۱]. تاريخ المدينه، ج۱، ص۱۵۹.

[۱۲]. وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۲۴.

[۱۳]. موسوعة مرآة الحرمين، ج۴، ص۸۰۷.