مجموعه خطی شماره 4796 در کتابخانه اوقاف بغداد

در کتابخانه اوقاف بغداد، مجموعه‌ای خطی به شماره 4796 نگهداری می‌شود که شامل 137 برگ و حاوی پنج متن مرتبط با موضوع زیارت و حرمین شریفین است. سه متن پایانی این مجموعه، برخی از رساله‌هایی است که درباره تاریخ و فضائل شهر طائف نگاشته شده است. متن نخست این مجموعه در ربیع‌الاول 1079ق در شهر طائف، و رساله‌های سوم، چهارم و پنجم آن نیز در همین شهر در ربیع‌الاول 1079ق کتابت شده‌اند. عناوین متون و رساله‌های این مجموعه خطی به شرح زیر است:

1. الجوهر المنظّم فی زیارة القبر المکرّم:

اثر شهاب‌الدین احمد بن محمد سعدی انصاری معروف به ابن حجر هیتمی (د 974ق)، از علمای مشهور ساکن مکه در سده دهم هجری؛ که از برگ 1پ تا 57ر، یعنی تقریباً نزدیک به نیمی از صفحات نسخه را دربرگرفته است.

2. رسالة فی آداب السفر:

در بیان آداب سفر حج، و زیارت اماکن مقدس مکه و مدینه؛ که برگ 57پ تا 71پ از این مجموعه را شامل می‌شود.

3. تحفة اللطائف فی فضائل الحبر ابن عبّاس ووجّ والطائف:

اثر محبّ‌الدین محمد بن عبدالعزیز بن عمر بن محمد هاشمی مکّی، معروف به «جارالله ابن فهد مکّی» (د 954ق)، از مورخان و نویسندگان مشهور مکه در سده دهم هجری؛ که برگ 73ر تا 120ر از نسخه را شامل می‌شود. این کتاب شامل مقدمه، دو باب و خاتمه است که موضوع مقدمه، اقوال و روایات وارده در فضائل طائف و حرمت آن؛ موضوع باب اول کتاب اخبار تاریخی درباره طائف؛ موضوع باب دوم نیز فضائل ابن عباس و محمد حنفیه و موضوع خاتمه کتاب توصیف مزار ابن عبّاس و سایر مزارات طائف و آداب و ادعیه زیارت ابن عبّاس است.

4. نشر اللطائف فی قطر الطائف (که در این نسخه به نام رسالة فی بیان فضل الطائف معرفی شده):

اثر علی بن محمد بن علی بن عِراق کنانی شافعی معروف به «ابن عِراق» (د 963ق) از علمای مشهور ساکن حجاز در سده دهم؛ که برگ 120پ تا 127ر از نسخه را شامل می‌شود. این اثر رساله مختصری است که مؤلف، آن را در سه باب و یک خاتمه با موضوعات زیر نگاشته است. باب اول در فضیلت طائف و وجه تسمیه آن و ورود پیامبر (ص) به این شهر و اسلام آوردن مردم آن؛ باب دوم در فضیلت و حرمت طائف؛ باب سوم در فضیلت ابن عبّاس و محمد حنفیّه؛ و خاتمه در اماکن طائف و آداب زیارت آن.

5. بهجة المهج فی بعض فضائل الطائف ووجّ:

اثر ابوالعباس احمد بن علی عبدری مَیُورْقی (د 678ق)؛ که برگ 128ر تا 134ر از نسخه را شامل می‌شود. این اثر کهن‌ترین متن مستقل موجود درباره شهر طائف به شمار می‌آید و رساله نسبتاً مختصری فاقد فصل‌بندی است که محتوای آن عمدتاً شامل اخبار و احادیثی درباره فضیلت طائف و اخباری درباره جاها و مکان‌های مختلف این شهر و اطراف آن است. مؤلف این اخبار را یا به صورت مُرسَل یا مرفوع، به نقل از پیامبر (ص)، صحابه و دیگران، از منابع دیگر گرد آورده؛ یا اینکه از مشایخ خود، به طریق روایی آنها، روایت کرده است.