زیارت قبور همواره از اعمال پسندیده اسلام بوده است

به مناسبت هشتم شوال، سالروز تخریب حرم‌های مطهر ائمه علیهم السلام در بقیع، وبینار تخصصی «زیارات مزارات ائمه بقیع از دیدگاه اهل سنت» به همت دفتر پژوهشکده حج و زیارت در خراسان رضوی و همکاری مدیریت آموزش و نیز مدیرت امور اهل‌سنت بعثه مقام معظم رهبری روز یکشنبه ۱۸ خرداد ۱۳۹۹با حضور آیت‌الله یوسفی غروی پژوهشگر و استاد سطح عالی حوزه، آخوند عبدالحی میرزاعلی، امام جمعه اهل سنت شهرستان آق قلا، آخوند عبدالجلیل فرهمند، محقق و مدرس حوزه علمیه اهل‌سنت شهرستان کلاله برگزار شد.

مشروح سخنان جناب آخوند فرهمند به شرح زیر است:

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و کفی بالله شهیدا.

عرض ادب و سلام دارم خدمت عزیزان و بزرگواران گرامی حاضر در جلسه و به خصوص حاج آقای غروی، برای بنده به عنوان یک برادر اهل سنت، باعث افتخار است، که امروز در خدمت عزیزان و عالمان دینی استان خراسان رضوی هستم، و بنده به عنوان یک شاگرد و فراگیر در این جلسه حضور دارم. تا در رابطه موضوعاتی درباره زیارت مزار ائمه بقیع از دیدگاه اهل سنت بحث نمایم، که استاد غروی ادله‌های مذهب اهل تشیع و اهل تسنن را به صورت واضح و شفاف بیان نمودند، الحق و الانصاف من افتخار می‌کنم در یک کشوری زندگی می‌کنم، که یک عالم اهل تشیع بیاید دیدگاه همه مذاهب را به صورت شفاف و واضح و بدون تعصب، در مورد موضوع زیارت قبور صحبت و بحث کنند، و این یکی از افتخارات تقریب و مذاهب اسلامی است که ما به آن افتخار می‌کنیم، که زیر سایه نظام و با مدیریت تدبیرانه مقام معظم رهبری در سایه وحدت اسلامی زندگی می‌کنیم؛ آری پیامبر _{(صلی الله علیه و آله)} با دین حق آمد تا بر هر آئین و دین خرافی پیروز شود، او مبعوث شد تا با خرافات، شرک، بت پرستی، ظلم و فساد مبارزه کند. به تعبیر زیبای امیرالمومنین حضرت علی (کرم الله وجهه): «پیامبر اسلام _{(صلی الله علیه و آله)} طبیب سیاری بود که برای درمان بیماری‌ها مرهمی شفابخش آماده کرده بود. » بیماری منحصر در بیماری‌های جسمانی نیست. اخلاق زشت، عقائد خرافی گرایی، تعصب قبیله‌ای، فتنه گرایی، پیامبر _{(صلی الله علیه و آله)} آمد تا جامعه‌ای که به ‌این بیماری‌ها دچار شده بود، را درمان کند، عقاید خرافی گرایی، تعصب قبیله‌ای و فتنه گرایی‌این‌ها همه جزو بیماری‌هایی هستند، که در روح و روان افراد وجود دارد، و انسان باید خود را از این بیماری نجات بدهد، و کسی که می‌خواهد نفس خود را تزکیه و از عقاید باطله نجات دهد، بهترین روش، رجوع نمودن به قرآن، سنت نبی اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} و اهل بیت پیامبر اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} است. موضوع بحث و کنفرانس، زیارت قبور پیامبر اسلام _{(صلی الله علیه و آله)}، اهل بیت و صحابه _{(علیهم السلام)} گرامی است. توجه داشته باشیم که اسلام یعنی دین علم و معرفت الهی است، که خداوند در کلام خود بر پیامبر اسلام _{(صلی الله علیه و آله)} نازل می‌کند:{قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِينَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا یَعْلَمُونَ}اسلام علم را اساس همه ارزش‌ها و جهل را ريشه همه مفاسد فردی و اجتماعی و انسان را در هر حركتی نيازمند شناخت می‌داند و از او می‌خواهد كه عقايد، اخلاق و اعمالش مبنای علمی داشته باشد، علم معيار ارزش انسان است و موجب تكامل او می‌شود و آخر اينكه تشويق‌ها و تأكيدهای اسلام نسبت به علم، حقيقت و اصل علم است که آن را از قرآن، سنت نبی اسلام _{(صلی الله علیه و آله)}، اهل بیت و اصحابه نبی _{(صلی الله علیه و آله)} گرفته شده است و هر کس به ریسمان‌ اینان چنگ بزند به حقیقت علم می‌رسد. بله سروران عزیز: پیامبر اسلام _{(صلی الله علیه و آله)} حقیقت دین، حقیقت انسان شناسی، معرفت دین، روشنگری و عبودیت را به وسیله دین مبین اسلام برای ما نشان دادند. به عنوان مثال: برای انسان‌ها معیار عبادت و بندگی معین شده است. در ‌این معیار ما عبادت مالی و عبادت بدنی داریم و به وسیله هر یک از ‌این راه‌ها خودمان را به خداوند نزدیک می‌سازیم، و ما در حال حاضر می‌بینیم. که یکی از مسائل مورد مناقشه بین مذاهب اسلامی و جریان وهابیت است. همین بحث زیارت قبور انبیا و اولیا دین است که متأسفانه وهابیان آن را حرام و غیر جایز می‌پندارند که در برابر آن پیروان مذاهب اسلامی که اهل سنت و احناف شافعی که جزو متکی بر سنت پیامبر _{(صلی الله علیه و آله)} هستند بر منابع یقینی از قرآن و سنت اکتفا دارند که‌این عمل را حرام نمی‌دانند بلکه آن را امری مشروع قلمداد می‌کنند و ‌این عمل را جایز و مستحب می‌دانند که در رشد و تعالی معنوی زائر بسیار تأثیر گذار است در منابع و روایات متعددی از رسول الله _{(صلی الله علیه و آله)} نقل شده است که می‌فرمایند: «من زار قبری وجب له شفاعتی»[1](هر کسی که من را زیارت کند شفاعتم بر او واجب می‌گردد). از‌این‌رو زیارت قبور همواره از اعمال پسندیده اسلام بوده است و در طول تاریخ، مسلمانان به‌این امر عنایت و اهتمام خیلی ویژه‌ای دارند. ببینید وقتی که یک زائری برای زیارت حرکت می‌کند ما سه بُعد را قرار می‌دهیم یکی سير من الخلق الی الحق یعنی ازخانواده و دوستان خود جدا می‌شود در محضر الهی خود را می‌ببینید از خلق به حق می‌رسد مرحله دوم سير من الحق فی الحق وقتی که در قبرستان بقیع ورود پیدا می‌کند وقتی که در قبر پیامبر اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} ورود پیدا می‌کند یعنی در محضر ربویت خداوند خود را احساس می‌کند. سير من الحق في الحق وقتي که از زيارت بر مي‌گردد تا از دستاوردهاي معنوي سفر استفاده کند‌اين فرد بايد براي خودش يک اولويت‌هايي داشته باشد ما مي‌گوييم قدم اول توبه است يعني برگشتن از شياطين به الله، برگشتن از هوي وهوس به عقل ودين و برگشتن از دنيا به آخرت است. در توبه دو لطف وجود دارد که هر دو لطف از سوي خداوند متعال است. نخست ‌اينکه توفيق توبه از جانب خداست و دوم‌ اينکه پذيرش توبه هم در دست خداست. توبه حالت بيداري مسلمان است. قدم دوم محاسبه نفس است که مسلمان دفترزندگي خود را به صحنه محاسبه بکشاند تا چه حد از نفس دنيوي خود توانسته است، دور باشد وتا چه حد خود را تقرب به خدا احساس کرده است؟ و قدم سوم اخلاص است و قدم چهارم آمادگي روحي براي ورود به اماکن مقدسه است. فلسفه زيارت قبور‌اين است که انسان را به ياد آخرت مي‌اندازد و اگر صاحبان قبر مسلمان باشند. بر آنان سلام بفرستد زيرا پيامبر اسلام _{(صلی الله علیه و آله)} فرمودند: «اني کنتم نهيتکم عن زيارة القبور تزوروها فانها تذکرکم»[2] يعني از امام احمد روايت شده است که وقتي پيامبر‌اين را مي‌گويد که وقتي که خودتان را در زيارت قبور هستيد. مثلا بايد احساس کنيد چشم‌هاي دلتان را باز کنيد و قيامت را به چشم‌هاي خودتان ببينيدخود را به آخرت علاقه مند نماييد يادآور مرگ يعني قبرستان يعني انسان را به آخرت مي‌طلبد ببينيد غالب اهل سنت از ديرباز تاکنون از اقصي نقاط جهان براي زيارت قبوري که به نحوي با آن ارتباط داشتند مخصوصا قبور صالحين قبور شريف پيامبر اکرم _{(صلی الله علیه و آله)}، رهسپار مي‌شدند. و مسلمانان زيادي به سفرهاي زيارتي مدينه منوره و مقبره اولياء الله مي‌رفتند. بله آراء و فتاوي بسياري از علماي اهل سنت بر جواز يا رجحان و يا فضيلت زيارت قبور صالحين و قبر شريف رسول الله _{(صلی الله علیه و آله)} اشاره داشتند. به پاره‌اي از‌اين‌روايات مي‌پردازيم که مشخص مي‌شود که سفر براي زيارت قبور، جايز يا مستحب است. زيارت قبور اقسام متفاوتي دارد که هر کدام از آنها فوايد منحصربه فردي دارد به عنوان مثال زيارت خانه خدا فلسفه و آداب و ويژگي‌هايي دارد که هر انساني بايد انجام بدهد و همچنين زيارت مومنان و قبور آنان هم رابطه‌اي دو سويه دارد. که هم براي زائر و هم براي شخص زيارت شونده داراي برکات و فوايد زيادي مي‌باشد. در روايات مختلف تأکيد شده است که صاحب قبر متوجه حضور زائران شده و از حضور آنان خشنود مي‌گردد. از فوايد ديگر زيارت قبور مومنان مي‌توان به ياد مرگ افتادن، عبرت گرفتن و آماده اصلاح گشتن اشاره کرد. انبياء و اولياء، انسان‌هاي کامل و محبوب‌ترين بندگان نزد خداوند هستند که در اوج تقوا وقرب به حضرت حق قرار دارند. وقتي خداوند بشريت را خلق کرد به خود باليد و تبريک گفت فتبارک الله احسن الخالقين يعني ما بايد به کساني که زيارت قبور را ناجائز مي‌دانند بفهمانيم که هدف، خاص و احسن بودن بشريت است. (کرمنا بني آدم)، خداوند به انسانها حسن شرافت را داد چه بسا اولياء و اهل بيت پيامبر و اصحاب رسول اکرم احسن الخالقين هستند، آيا ما ‌اين عزيزان را با يک بت يا با يک شي مقايسه کنيم يعني در مقابل ارزش انساني که خداوند عطاء کرده، ‌ايستادگي کنيم و چيزي که خداوند بهش ارزش کرامت داده را ما با بت و امثال آن مقايسه کنيم، آيا ‌اين سر پيچي از فرمان خداوند نيست؟ وقتي خداوند به همه فرشتگان خود دستور مي‌دهد که در مقابل‌اين بنده يعني آدم سجده کنند وظيفه همه فرشتگان فقط اطاعت نبود؟ آيا من سني يا من شيعه مي‌توانم بگويم که ما نمي‌توانيم وساطت و شفاعت خودمان را از بنده محبوب خدا که خداوند بهش حرمت داده بگيريم؟ ما بايد‌اين عزيزان را سرلوحه راه خودمان قرار بدهيم و از هر طريقي که به‌اين عزيزان ممکن است، خودمان را نزديک سازيم و به وسيله‌اين عزيزان در اخلاق و کردار خودمان تفکر کنيم و به قرب خداوند برسانيم. بله کسي که مي‌خواهد خود را به رسول اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} نزديکتر کند و حالا‌ اينکه رسول اکرم در بين ما نيست. هدف اصلي ‌اين است که ما بايد به سنت نبي مکرم اسلام اهتمام بورزيم. به اخلاق حسنه پيامبر واقعاً عمل کنيم، يعني خودمان را رفيق پيامبر قرار بدهيم. در کنار پيامبر بايستيم. با پيامبر اهدافمان يکي خواهد شد بله عزيزان، ما از امت رسول اکرم هستيم و ان شاءالله از شفاعت رسول اکرم برخوردار خواهيم گشت. بهترين راه ارتباط با پيشوايان دين که موجب توفيق و جلب معنويت خواهد شد تکريم آنان يعني ارتباط قلبي بين زائر و آنان است و بايد خودمان را در کنار رسول اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} احساس کنيم خودمان را در کنار قبرستان بقيع، در کنار تک تک ياران پيامبر و اولاد پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} احساس کنيم قبرستان بقيع شامل يک خاک يک مشت خاک نيست. قبرستان بقيع، برگرفته از تاريخ اسلام است قبرستان بقيع، برگرفته از جايگاه اسلامي است که براي آن خون‌ها ريخته شده است. رسول اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} به زيارت قبرستان بقيع مي‌رفت و به آنها سلام مي‌فرمود و‌اين کار به ديگران هم سفارش مي‌کرد به‌اين دقت کنيد اگر بدعت بود پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} هيچ وقت سفارش نمي‌کرد. روايتي که از حضرت عايشه رضي الله عنها نقل شده که وي مي‌گويد «السَّلَامُ عَلَيکُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ، وَأَتَاکُمْ مَا تُوعَدُونَ غَدًا، مُؤَجَّلُونَ، وَإِنَّا، ان‌شاء‌الله، بِکُمْ لَاحِقُونَ، اللهُمَّ، اغْفِرْ لِأَهْلِ بَقِيعِ الْغَرْقَدِ»[3] هرموقع آخر شب فرا مي‌رسيد پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} به سوي قبرستان بقيع مي‌رفت. سلام مي‌داد و مي‌گفت: درود بر شما‌اي ساکنان با ‌ايمان خداوند، آنچه را که به شما وعده داده شده، فردا به شما عطا مي‌شود. مي فرمايند: مرگ ما به سر مي‌رسد و ما هم به شما ملحق مي‌شويم. و بعد براي اهل بقيع دعا طلبيدند. امروز بگوييم بعد از فوت پيامبر شفاعت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} شامل حال ما نمي‌شود ‌اين قول نادرست است. چون فرمايش حضرت پيامبر واضح و شفاف است که شفاعت‌ايشان براي همه ي امت اسلامي است. و بعد از فوت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)}، سنت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} است. ما مي‌گوييم. بله. سنت عمل و قول نبي _{(صلی الله علیه و آله)} است. حديثي که پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} علنا با زبان خود بيان مي‌کند و عمل رفتاري چيزهايي که با عمل پيامبر اثبات مي‌شود همچنان پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} به زيارت شهداي اُحد مي‌رفت و به آنها درود مي‌فرستاد و چنين مي‌فرمود: تمام درود به شما به واسطه صبر و تحملي که از خود نشان داديد. براي آخرت چه سراي نيکويي براي شماست[4] پس مشخص مي‌شود، زيارت قبور از عمل پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} يک سنت تأکيد شده است. براي امت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} حتي روايت است در روز فتح مکه پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} با هزاران سوار پوشيده با سلاح قبر مادرشان را زيارت کردند و هيچگاه ديده نشده بود مانند آن روز آنقدر زياد گريه کنند[5] ببينيد پس مشخص مي‌شود پيامبر هم در رفتار خودش و هم در گفتار خودش براي زيارت قبور تأکيد عجيب داشتند. حضرت فاطمه _{(علیها السلام)} جگر گوشه رسول الله _{(صلی الله علیه و آله)} کسي که هميشه در کنار رسول اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} بود. با پيروي از پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} هر صبحگاه شنبه به زيارت شهدا مي‌رفت. شنبه قبر حضرت حمزه _{(رضی الله عنه)} را زيارت مي‌کردند و در خاک طلب رحمت و استغفار مي‌کردند[6] امام حسين _{(علیه السلام)} فرمودند: «که هنگامي که وليد بن عقبه _{(رضی الله عنه)} حاکم مدينه از‌ايشان خواست که تا با يزيد بيعت کند به زيارت رسول اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} رفت و به ‌ايشان متوسل شد[7] ببينيد‌اينجا متوسل شدن را مي‌خواهند نشان دهند. . . . ببينيد، وقتي که در پيشگاه خداوند مي‌خواهيم، خودمان آن بنده واقعي خداوند احساس کنيم بايد از نکاتش و از طريقش وارد بشويم. مگر حضرت امام حسين _{(علیه السلام)} دعا بلد نبود. مگر حضرت امام حسين نمي‌توانست از خداوند طلب کند ببينيد آمد به جدش توسل کرد. ‌اينجا توسل را بيان مي‌کند. ‌ايشان مي‌آيند به جدش توسل مي‌کنند و از جدش کمک مي‌طلبند. عبدالله بن عمر _{(رضی الله عنه)} هر وقت که عازم سفر مي‌شدند. به مسجد مي‌رفتند و نماز مي‌خواندند و بعد سپس به زيارت قبر نبي اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} مي‌رفت و به حضرت سلام مي‌نمودند و از حضرت دعا مي‌طلبيدند[8] ‌اين را ببينيد، تاريخ را نمي‌شود تغيير داد. ببينيد، من خودم هميشه ابراز داشتم اسلام را به يک درخت تنومند تشبيه کنم. يعني اسلام يک درخت تنومند است ريشه آن و اصالت آن «آمنوا بالله والملائکة و کتبه ورسله و اليوم الآخر» ريشه آن، وقتي که درخت ريشه داشته باشد خود به خود شاخه‌هاي تنومندي خواهد داشت. و خود به خود ميوه آن، طراوت را بر درخت تنومند، مي‌افزايد. من مي‌گويم اهل بيت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} و توسل به انبيا و اهل بيت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} يعني شاخ و برگ آن درخت و ميوه آن يعني توسل است. وهابيت ميخواهند بگويند نه ما فقط مي‌گوييم ريشه آمنوا بالله والملائکة و کتبه و رسله و اليوم الآخر اگر ما بياييم بگوييم فقط ريشه را ميخواهيم ماشاخ و برگ درخت را نمي‌خواهيم ما ميوه درخت را نمي‌خواهيم خود به خود آن درخت هيچ فايده‌اي براي بشريت نخواهد داشت. مي‌گويند آقا ‌اين درخت وقتي در حياط و در کنار منزل شما باشد و نمي‌توانيد از سايه آن استفاده بکنيد و نميتواني از ميوه درخت استفاده کنيد، اگر ما از طريق همان اصوليت به فروعيت و آن بطن توسل، ميوه اسلام را نچشيم و به جوان‌هاي امروزي بگوييم. از ميوه‌اش استفاده نکن، خود به خود از اسلام دور مي‌گردد، يکي از عوامل اصلي وهابيت همين است که وهابي وابسته به غرب مي‌خواهد همين نسخه را بر جهان اسلام بپيچد، خب ما در روايات بسياري در منابع اهل سنت داريم. که به چند دسته تقسيم مي‌شود و حاج آقاي غروي در اول... . گفتند که پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} وقتي که در مقطع خاصي زيارت قبور را ممنوع کردند. خب مثلاً پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} گفتند: وقتي که مي‌گويند شما را از زيارت قبور نهي کردم از ‌اين پس زيارت کنيد[9] خب در آن موقع روايت است که وقتي که اوايل اسلام مشرکين بودند که پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} اززيارت قبور نهي کردند، ترسيده بودند، که مثلاً به قبر هم توسل کنند و خدا را از قبر بخواهند يعني مثلا بت پرستي را دوباره تاييد شود پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} از‌اين فتنه ترسيده بودند. پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} با گذشت زمان به امت اسلامي دستور دادند. که مثلاً ديگر شما برويد زيارتتان را انجام بدهيد. در روايت دوم هست که زيارت را براي زنان نهي مي‌کند لعن رسول الله _{(صلی الله علیه و آله)} يعني ما الان روايت داريم بعضي از علماي اهل سنت از زيارت کردن زنان بر قبور را ناجائز مي‌دانند. خب ببينيد زيارت يک آدابي دارد. در اهل سنت هيچ جا دليل مستند نيست که زنان را از عموم زيارت نهي کنند. اما اگر ما آداب زيارت را رعايت نکنيم، آداب زيارت را انجام ندهيم. حتي من مي‌گويم براي مردان هم زيارت قبور جايز نيست. زيارت قبور يعني رسيدن به تقرب الي الله يعني خودمان را به خدا و پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} نزديکتر بکنيم. و حضرت ابوذر _{(رضی الله عنه)} از پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} نقل مي‌کنند «که قبر‌ها را زيارت کن که تو را به ياد آخرت بيندازد» ما بايد با زيارت قبور خودمان را به آخرت نزديک کنيم زيارت قبور جاي تفريح يا جايي نيست که ما خودمان را به دنيا متکي بکنيم. نکته چهارم که مي‌گويند سنت در سيره هميشگي پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} بوده، ‌اين روايت از ام المومنين حضرت عايشه رضي‌الله‌عنها نقل است که پيامبر هر شبي که ‌ايشان نزد او بود، آخر شب به زيارت قبرستان بقيع مي‌رفت. در ‌اينجا جايز بودن زيارت قبور مشخص است. زيارت قبور از ديدگاه امام ابوحنيفه _{(رحمه الله)}، بنابر تفسير سرخسي _{(رحمه الله)} که خود از فقيهان صاحب نام مذهب حنفيه است ديدگاه رخصت در زيارت قبور در حق مردان و هم در حق زنان ثابت مي‌داند و جايز مي‌داند وآن کساني که ممنوع مي‌دانند را سخن بيهوده حساب مي‌کنند حتي درکتابشان که بر اساس نظرات امام ابوحنيفه _{(رحمه الله)} جمع آوري شده است مي‌گويد بعضي‌ها گفته‌اند زيارت براي زنان حرام است. ولي اساس‌اين است که رخصت زيارت قبور هم براي مردان و هم براي زنان است بعد به قول صحيح براي زنان هم مستحب است[10] ببينيد هر چقدر ما گفتيم سير من الخلق الي الحق ما از خلقش مي‌خواهيم به حق برسيم يعني خودمان را به تقرب الي الله برسانيم در رابطه با زيارت قبر پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} علاءالدين عسگري _{(رحمه الله)} گفته اند: زيارت قبر پيامبر مستحب است و بعضي از علما گفته‌اند براي کسي که استطاعت دارد واجب است، واجبه. ‌اينجا کلمه واجب را آورده اند. ببينيد کسي که نمي‌توانست خودش را به خدا نزديکتر بکند يا در نماز سهل انگاري دارد. کسي که به قول گفتني، خودش را در کنار خدا احساس نمي‌کند، بايد کمک بگيرد. ‌اينجا بايد از پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} و اهل بيت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} استطاعت بکند. حتي من روحاني براي خودم چندين بار در حج اتفاق افتاده، هرجاي خواستم با خداي خودم ارتباط پيدا کنم، آن شور و شوق در خودم‌ايجاد نمي‌شد تا‌اين که به حضرت امام حسين متوسل مي‌شدم. ياد آن کربلا، ياد آن شهادت و سر بريدن حضرت امام حسين وقتي که به ذهنم خطور مي‌کرد خود به خود اشک در چشمم جاري مي‌شد و قلب انسان خود به خود به تپش مي‌افتد و خود را به خداوند نزديک تر، مي‌بيند. حتي در شرح روايت «نهي زنان از رفتن به زيارت قبور» مي‌گويند داخل روايت «نهيتکم عن زيارت القبور». ببينيد‌اينجا خيلي واضح مي‌گويد شما زيارت را پيش از من نکنيد. ‌اينها خطاب به مردان است. ابن عابدين _{(رحمه الله)} درباره زيارت قبور مي‌گويند. ‌آيا زيارت قبر پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} براي زنان مستحب است؟ بنابر قول صحيح مستحب است و کراهتي هم ندارد. البته در صورتي که شرايطي که برخي از علما براي زيارت برايش آورده‌اند رعايت بشود که من قبلا گفتم. تهانوي _{(رحمه الله)}، يکي از علماي برجسته و صاحب نام حنفي درباره[11] فلسفه زيارت قبور ‌اين چنين مي‌گويند: وقتي کسي از دنيا مي‌رود نفس او منجمد مي‌گردد و به جهان فراتر مي‌رسد. انساني که فوت مي‌کند، منجمد است. حتي زني که نفس و جان خودش را ترک مي‌کند و مال و اموال خود را مي‌گذارد. نفس مجرد، مراحل کمال را همچنان در جهان ديگرمي پيمايد و به جهان ديگر مي‌انديشد. يعني فردي مي‌خواهد[12] زيارت برود بايد‌اين گونه زيارت کند يعني خود را از کل دنيا و تعلقات آن جدا کند، آن کمال زيارت قبور است. به وسيله زيارت قبور انسان مي‌تواند با زوار خودش ارتباط پيدا کند اصلا من در مطالعاتي که داشتم در مذهب شافعي هم‌اين آمده است. محمد بن شافعي _{(رحمه الله)} از ائمه بزرگ اهل سنت است با استناد به حديث رسول الله _{(صلی الله علیه و آله)} به صراحت گفته است «ولا باس بزياره القبور»[13] هيچ اشکالي در زيارت قبور نيست و نيز از وي نقل شده که مي‌گفت: من به ابوحنيفه تبرک مي‌جويم و هر روز بر سر قبرش مي‌آيم اگر مشکلي برايم پيش بيايد دو رکعت نماز مي‌خوانم و سر قبرش مي‌آيم. کنار قبر او حاجتم را از خدا مي‌خواهم و هنوز حاجتم بالا نرفته، برآورده مي‌شود يعني دست هايم که بلند نشده حاجتم برآورده مي‌شود. ببينيد، نمي‌گويد که من حاجتم را از ابو‌حنيفه مي‌گيرم مي‌گويد. من حاجتم را از خدا مي‌خواهم، حضرت ابوحنيفه را واسطه قرار مي‌دهد.

ببينيد علماي اهل سنت احناف، زيارت قبور و بناي قبور را جايز و مستحب مي‌دانند ببينيد ما نتيجه مي‌گيريم که ما بايد در کنار‌اين، مباحث فقهي و ادله خودمان را مشترک در کنار هم بگذاريم. من پيشنهاد مي‌کنم که علماي اسلام شافعي حنفي شيعه بياييم ادله‌هاي خودمان را براي زيارت قبور يکپارچه کنيم. ببينيد ما هم قبول نداريم بعضي از دوستان در زيارت اهل قبور، يک عمل‌هايي را مي‌آيند انجام مي‌دهند. که مشرکين و بعضي از وهابيان مي‌آيند از‌اين يک تصويربرداري اشتباه، انجام مي‌دهند و به جهان اسلام منعکس مي‌کنند، که زيارت قبور يعني ‌اين. نه وظيفه ما، علماي اسلام‌اين است که بايد به جهان اسلام بفهمانيم، که زيارت قبور يک امر بدعتي نيست در روايات و در تاريخ اسلام هم ثبت شده داريم و ثابت شده است ولي درست عمل کردن آن را به امت اسلامي مي‌بايست بياموزيم. الان به جز جريان وهابيت مذاهب ديگر همه زيارت قبور را جايز و مشروع مي‌دانند خب در تاريخ اسلام سيره مسلمانان مثلاً سيره پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} را مي‌خوانيم همه مسلمانان به زيارت ائمه و اولياء مي‌رفتند و‌اين کار را انجام مي‌دادند الان در حال حاضر مسلمانان به زيارت ائمه و اولياء مي‌آيند و مي‌خواهند زيارتگاه رسول اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} را زيارت بکند و خود را به آن برسانند ولي عده‌اي مي‌خواهند جلوي‌اين زائران را بگيرند. ‌آيا وقتي که روز قيامت در جلوي رسول اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} حاضر مي‌شوندآيا جوابي براي‌اين عملشان دارند؟ ما امت اسلاميم بنده به کساني که اهل قلم هستند کساني که اهل تحقيق و پژوهش هستند، ‌اين پيام را مي‌رسانم که بياييد علماي عزيز، دست به دست هم دهيم. تحقيق و پژوهش انجام بدهيم. بياييم روايات و تاريخ اسلامي را با ادله ثابت شده، ارائه بدهيم که بگوييم بدعت عملي است که کسي بيايد روايات و احاديث پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} را دست کاري بکند. و آن حديث و آن حديث اصحاب پيامبري _{(صلی الله علیه و آله)} که از خود پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} روايت کردند را دست کاري بکند. و اهل بيت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} را از پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} جدا بکند. اصحاب پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} را از پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} جدا بکند ‌اينها بدعت است ما بايد اول به کلمه بدعت دقت داشته باشيم که حالا‌ اين کلمه بدعت ‌اين نيست که بياييم آن حديثي که از پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} علنا و شفافا ثابت شده را ما قلم بگيريم. به نظر من و علماي اهل سنت و احناف بايد ‌اين نگرش را اصلاح کنيم. من هميشه گفتم و همين الان هم مي‌گويم من هيچ وقت وهابيت را از اهل سنت نمي‌دانم. ببينيد اهل سنت کسي است که سنت نبي مکرم اسلام _{(صلی الله علیه و آله)} را چه گفتاري و چه رفتاري انجام مي‌دهد و خوب بهترين راه ‌اين است که خود پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} به اهل بيت خود سفارش کرده اند. کسي که به اهل بيت من خللي‌ايجاد بکند از من نيست. که درباره امام حسين چندين حديث است اهل سنتي که اهل بيت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} را قبول نداشته باشد اهل سنتي که شفاعت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} را قبول نداشته باشد اهل سنتي که زيارت قبور قبرستان بقيع و ائمه و صالحين را قبول نداشته باشد. ‌اين را خود من شفاها مي‌گويم‌ آيا خود را اهل سنت مي‌تواند بداند؟ من واقعاً از همه عزيزان از بعثه مشهد مقدس که در جاي مقدسي هم هستند کمال تشکر را دارم. از استاد محترم حضرت‌ آيت‌الله غروي که واقعاً در کنار ‌ايشان و با مطالبي که عرض کردند براي مان خيلي سخت است جسارت بکنيم. ايشان مطالب را با ادله و خيلي شفاف بيان کردند. من از‌ ايشان هم تقدير و تشکر خاص را دارم. ان شاء‌الله که ‌اين مباحث ادامه پيدا کند، از علماي اهل سنت ديگر حتي از حوزه‌هاي علميه تحقيق و پژوهش‌هايي در مورد‌اين نوع مباحث انجام بشود ببينيد وقتي که اسلام در خطر است، ما هيچ وقت خود را کنار نگذاشتيم. الان جهاد، جهاد قلم و پژوهش است ما بايد با قلم خودمان جهاد کنيم ما بايد با بيان خودمان با گفتار خودمان جهاد کنيم و جلوي ‌اين عمل‌ها را بگيريم و به جهان اثبات کنيم که زيارت قبور پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)}، اهل بيت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} و اصحاب پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} هيچ وقت بدعت نبوده و نيست بلکه جايز و مستحب است وقتي که استطاعت هست، واجب هم هست. ان‌شاء‌الله به اميد خدا جهاد قلم و پژوهش را انجام بدهيم و ما بايد آن درخت تنومند اسلامي که ريشه‌اش اصل و اصولش است فروعش هم که آن شاخ و برگش است آن ميوه ثمره هست ان‌شاء‌الله در روز قيامت آن درخت تنومند اسلامي را صحيح و سالم به رسول اکرم _{(صلی الله علیه و آله)} تحويل بدهيم. ان‌شاءالله.

[1]. أبو بِشْر محمد الدولابي الرازي، الكني والأسماء، محقق: أبو قتيبة نظر محمد الفاريابي، دار ابن حزم - بيروت، چاپ اول، 1421‌ق، ج2، ص846- أبو الحسن علي بن عمر الدارقطني، سنن الدارقطني، تحقيق: شعيب الارنؤوط، حسن عبد المنعم شلبي، عبد اللطيف حرز الله، أحمد برهوم، ناشر: مؤسسة الرسالة، بيروت، چاپ اول، 1424 ق. ج3، ص334- أبو بكر أحمد بن مروان الدينوري، المجالسة وجواهر العلم، محقق: أبو عبيدة مشهور بن حسن آل سلمان، ناشر: جمعية التربية الإسلامية (البحرين - أم الحصم) ، دار ابن حزم، بيروت، 1419ق، ج1، ص431- السَّكَنُ ابْنُ جُمَيْعٍ، حديث السكن بن جميع، محقق: دكتور عمر عبد السلام تدمري، ناشر: مؤسسة الرسالة - دار الإيمان، چاپ دوم، 1407ق. ص419- إسماعيل بن محمد الأصبهاني، الترغيب والترهيب، محقق: أيمن بن صالح بن شعبان، ناشر: دار الحديث، القاهرة، چاپ اول 1414 ق. ج2، ص27.

[2] أخرجه البخاري، كتاب الجنائز، باب اتباع النساء الجنائز، برقم (1278)، ومسلم، كتاب الجنائز، باب نهي النساء عن اتباع الجنائز، برقم (938).

[3] صحيح مسلم، ج۲: ۶۶۹.

[4] ابن عابدين جلد دو صفحه ۲۴۲

[5] بيهقي جلد ۱۱ صفحه ۴۶۵

[6] المستدرک، ج۱: ۵۳۳.

[7] أحمد، الفتوح، ج۵: ۱۸.

[8] ابن أبي شيبه، المصنف، ج۳: ۵۷۶.

[9] المستدل جلد يک صفحه ۵۳۰

[10] ابن عابدين، ج۲: ۶۲۶.

[11]. ابن عابدين، ج2، ص627.

[12]. تهانوي، ج‏۲، ص۱۰۸۲.

[13]. شافعي، ج۱، ص۳۱۷.