توسل و علاقه به معصومین‌(ع) در بین مردم کشورهای مغرب اسلامی از گذشته‌های دور

همایش بین المللی «مغرب اسلامی حج و حرمین شریفین» از سلسله همایش‌های «جهان اسلام و حج و حرمین شریفین» پنج شنبه ۱۴ اسفند ۱۳۹۹، در قم برگزار شد. این همایش حاصل همکاری مشترک پژوهشکده حج و زیارت و پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع) (وابسته پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) است.

در این همایش حجت‌الاسلام و المسلمین سید عبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت اظهار کرد: مغرب اسلامی، شمال قاره آفریقا، مراکش الجزائر و تونس را شامل می‌شود و سرپل نفوذ اسلام به اروپا به شمار می‌آید.

وی با بیان اینکه مغرب اسلامی توانسته خدمت به جهان اسلام کند، تصریح کرد: اسلام در قرن اول به مغرب رسید و توانست سایه حاکمان اروپایی را از مغرب اسلامی بزداید.

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت با اشاره به حضور اسلام در مغرب، تصریح کرد: حرکتی که حاکمان بنی امیه و بنی عباس در سختگیری بر اهل‌بیت داشتند، سبب شد تا اولاد ائمه معصومین علیهم السلام به سراسر مناطق متفرق شوند، این در حالی است که سال‌ها حاکمیت شمال آفریقا در اختیار فرزندان ائمه معصومین (ع) بوده است، البته با فشارهای حاکمان، باز حضور فرزندان ائمه تاثیر خود را داشت.

وی تاکید کرد: حاکمان در مغرب همچنان از اشراف و سادات حسنی هستند، در طول تاریخ پادشاه مغرب به عنوان امیرمومنین شناخته می‌شده، هم‌اینک نیز در این منطقه حاکمان را به عنوان امیرمومنین نام می‌برند. در قرونی که اسپانیا را از اسلام گرفتند و حاکمیت در اختیار دیگران قرار گرفت، نتوانستند در مغرب تاثیر چندانی بگذارند، البته هنوز توکل بخدا و توسل به اولیا در مغرب وجود دارد.

سرپرست حجاج ایرانی افزود: وقتی در قرن نهم هجری اسپانیا را از اسلام گرفتند، ابن حجر هیثمی از عالمان اهل سنت ذکر می‌کند که ائمه اهل سنت متوسل به شافعی و ابوحنیفه می‌شدند و توسل عالمان به بزرگان وجود داشته است و مردم مغرب به مالک متوسل می شدند. اکنون وهابیت، کتاب‌های زیادی علیه توسل می‌نویسند؛ البته این حرکت به جائی نمی رسد. چرا که در همه کشورهای اسلامی، مسئله توسل به اولیاء و پیغمبر (ص) وجود دارد.

حجت الاسلام و المسلمین نواب با اشاره به اشعار بوصیری که اصلیت آن مغربی و از قبیله صنهاج و در قرن هفتم که برای جهان صوفی بسیار با اهمیت و مورد توجه است، گفت: این اشعار، همه با مضامین توسل سروده شده است و نزد اهل سنت چنان مهم است که این اشعار در مضجع و روضه نبوی و حتی قفل درب خانه فاطمه زهرا (س) نوشته شده است.

وی با اشاره به جمعیت ۹۸ تا صد درصدی ساکنین مسلمان منطقه مغرب اسلامی و حضور کمترین اقلیت دینی در این کشورها افزود: در کشور مغرب، نمادهای اسلامی مانند نماز و مسجد بسیار با اهمیت است و بزرگترین مساجد دنیا در کشور مغرب قرار دارد. بسیاری از مساجد معروف عربستان برگرفته از مهندسی مساجد از جمله مسجد زیتونیه کشور مغرب است.

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت خاطرنشان کرد: در بین ساکنین کشور مغرب، ماه رمضان بسیار با اهمیت است و عده‌ای هستند که با حضور در کوچه و خیابان مردم را برای سحر و حضور در مساجد و نماز تراویح بیدار می‌کنند.

وی در توضیح یکی دیگر از مسائل پر اهمیت بین کشورهای مغرب اسلامی به بحث حج گزاری اشاره کرد و گفت: در کشور مغرب سال‌هایی بوده که به علت درگیری و ناامنی‌ها، رفت و آمد سفر حج، پنج سال طول می‌کشیده؛ اما با تمام این اوضاع و زحمات، حج را ترک نکردند. اکنون در مغرب، حج با هزینه‌های زیادی انجام می‌پذیرد و ثبت‌نام در آنجا مبتنی بر استطاعت است و ۱۵ درصد از ثبت‌نام سهمیه کشور برای سالخوردگان در نظر گرفته شده است.

سرپرست حجاج ایرانی افزود: آنها برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و بهداشتی هم برای حج دارند؛ از زائران خود تعهدنامه می‌گیرند که طبق قوانین عمل کنند که برای زائر، بسیار مشکل ساز است. فقط زیارت پیغمبر را به صورت جمعی برقرار می‌کنند و سایر زیارت‌ها به صورت فردی برگزار می‌شود.

وی یادآور شد: پادشاه مغرب هر ساله در پیامی به حج‌گزاران آن کشور بدون کوچک‌ترین اشاره به مسائل سیاسی حج، فقط با توصیه‌های اخلاقی به انجام فرایض عبادی دعا و نماز به خصوص دعا برای پادشاه و دعا برای وحدت کشور مغرب، به اعمال فردی و شخصی توصیه می‌کند.