شبهه: ملازم کذب بودن تقيه

شبهه چهارم: ملازم کذب بودن تقيه

شبهه ديگر وهابيون درباره تقيه اين است که تقيه نوعي کذب است.[1]

پاسخ

همه مسلمانان با الهام از تعاليم قرآن و سنت اذعان دارند که دروغ گفتن از گناهان بزرگ است و به شدت در قرآن و سنت مورد مذمت قرار گرفته است. با اين حال همه عالمان اهل سنت و شيعه اتفاق نظر دارند که مواردي که ضرر و مفسده راست گفتن از دروغگويي بيشتر است، در چنين مواردي خود شارع مقدس اجازه داده تا مسلمانان با توريه يا دروغ، جان و مال خود يا ديگر مسلمانان را حفظ کنند؛ مثلاً در جايي که دشمن يا حاکم ستمگري مي‌خواهد به جان پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} يا امام و يا فرد بي‌گناهي از مسلمانان آسيب بزند و آن نبي يا امام و يا فرد مسلمان در جايي مخفي شده و ما از محل اختفاي او باخبريم، در اين‌گونه موارد بايد با کتمان يا سکوت يا دروغ مصلحتي، جان آن نبي يا امام و انسان مسلمان را حفظ کنيم.[2]

بنابراين دروغ گفتن در مواردى كه مصلحت اهمى بر آن مترتب شود، از نظر عقلى و شرعى جايز است. نووي از علماي بزرگ اهل سنت و شارح صحيح مسلم مي‌نويسد: «دروغ در چنين موردي واجب است».[3]

بنابراين اولاً تقيه مترادف دروغ نيست، بلکه در مواردي فقط کتمان و اظهار نکردن يا موافقت با قول و فعل دشمن است و تنها در برخي موارد تقيه به صورت اظهار خلاف اعتقاد و حق است؛ ثانياً چون خود شرع در موارد اکراه و اجبار و احتمال ضرر و خطر شديد اجازه داده که انسان از راه تقيه جان و مال خود را حفظ کند، اشکال خلاف واقع يا حرمت دروغ بودن آن از باب ضرورت و حکم ثانويه برداشته شده است.

[1]. «التقية عند الشيعة، ليست سوى صورة من صور الكذب والنفاق...» (أحمد الحمد، مصطلحات في كتب العقائد، ج1، ص256)؛ «انّ التقية متضمن لشـيء من الکذب و مخالفة الظاهر للباطن» (ابن تيمية، مجموع الفتاوي، ج13، ص263؛ احسان إلهي ظهير، الشيعة والسنة، ص162، 164و169)؛ «والرافضة يقرون بالكذب حيث يقولون: ديننا التقية وهذا هو النفاق» (محمد بن احمد، فقه أشراط الساعة، ص171)؛ «التقية الَّتِي حَقِيقَتهَا النِّفَاق وَهُوَ إِظْهَار قبُول الْحق مَعَ الْكفْر بِهِ بَاطِنا» (بن باز، فتاوي مهمة لعموم الأمة، ص147)؛ «أما تقية الشيعة فهي النفاق بعينه، وإظهار خلاف ما يبطنه لأهل السنة» (الموصلي، حقيقة الشيعة حتي لا ننخدع، ص12).

[2]. غزالي مي‌گويد: «انّ عصمة دم المسلم واجبة، فمهما كان في الصدق سفك دم أمريء مسلم قد اختفى من ظالم فالكذب فيه واجب»؛ «همانا حفظ کردن جان مسلمان واجب است؛ پس اگر راستگويي موجب ريخته شدن خون مسلماني که از ترس فرد ستمگري مخفي شده بشود، در چنين موردي دروغ گفتن واجب است» (غزالي، احياء العلوم، ج3، ص137).

[3]. نووي، شرح صحيح مسلم، ج15، ص124.