چهل و هفتمین شماره «فرهنگ زیارت» منتشر شد

مجله «فرهنگ زیارت» از جمله نشریات علمی پژوهشکده حج و زیارت است که مقالاتی در ارتباط با زیارت و اماکن زیارتی عتبات عالیات در آن منتشر می‌شود.

در شماره چهل و هفتم این نشریه که ویژه تابستان 1400 است و به تازگی که از سوی پژوهشکده حج و زیارت منتشر شده است شش مقاله با موضوعات زیر منتشر شده است:

آرامش روان در پرتو زیارت مراقد مطهر با تأکید بر زیارت جامعه کبیره / مجتبی حیدری

نگارنده در این مقاله، به تأثیر زیارت اماکن مقدس و مراقد مطهر اولیای الهی به ‌ویژه اهل بیت (ع) بر آرامش روان زائران مي‌پردازد. اين اثر با بهره‌گیری از آیات و روایات و با نگاه ويژه به زیارت جامعه کبیره نوشته شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد زیارت قبور اولیا از جهات متعدد بر آرامش افراد، تأثیر قابل ملاحظه‌ای می‌گذارد. زیارت، امید اشخاص را به حل مشکلاتشان مي‌افزايد، به آنان احساس مورد عنایت بودن می‌دهد و سبب می‌شود از فضای معنوی و ملکوتی قبور مطهر بهره‌مند شوند. همچنین زائران، دوستی و نزدیکی با اولیای الهی را احساس مي‌کنند و زمینه لازم براي رفع صفات ناپسند را فراهم مي‌بينند. این امور موجب احساس آرامش در زوار می‌گردد. زیارت علاوه بر موارد گفته‌شده، سبب دور شدن افراد از مادیات و فراموش ‌کردن مشکلات دنیایی و در نهایت به تخلیه‌ هیجانی افراد منجر مي‌شود. همه این موارد نقش بسزایی در آرامش زائران اين قبور ایفا می‌کنند.

بررسی ادله قرآنی مشروعیت زیارت قبر پیامبر با نگاه انتقادی به مهم‌ترین دلیل وهابیت در نفی زیارت / رضا سعیدی‌پور و قاسم بابایی

زیارت یکی از آموزه‌‌های اعتقادی شیعیان است که در مشروعیت آن می‌توان به برخی از آیات قرآن کریم، مانند آیه مودت و صادقین، اشاره کرد. مذاهب اهل سنت هم بر استحباب زیارت قبر پیامبر(ص) و قبور مؤمنین فتوا داده‌اند. تنها در این میان، فرقه وهابیت نظری متفاوت دارد. ابن تیمیه زیارت را به بدعی و شرعی تقسيم مي‌کند و سپس زیارت بدعی را حرام می‌داند. زيارت بدعي زیارتی است که زائر با قبول برتری صاحب مزار و تبرک جستن به آن مکان در آنجا نماز و دعا بخواند و از خداوند بخواهد که مشکلاتش را حل کند. ابن تیمیه زیارت قبر پیامبر(ص) و مشاهد شریفه را بخشی از زیارت بدعی می‌داند. دلیل او بر حرمت زیارت قبر پیامبر(ص) و مشاهد شریفه روایتی از ابوهریره است که از جهت سند و دلالت ضعیف است.

جایگاه زیارت در نگاه ملا احمد نراقی / عبدالرحیم اباذری

اهمیت و آداب زیارت پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) یکی از موضوعات مهم در شریعت محمدی است که از دیرباز مورد عنایت اندیشمندان شیعه و اهل سنت بوده است. فقیه و فیلسوف بزرگ، مرحوم ملا احمد نراقی نیز در این عرصه، یادداشت‌هايی دارد که می‌تواند براي علاقه‌مندان به اهل بیت: چراغ راه باشد و تأمل و دقت نظر را مي‌طلبد. وی در این نوشتار، نخست به اهمیت، فضیلت و فلسفه زیارت ائمه: و در ادامه به آداب زیارت و سپس به نکات ظریف و در ظاهر کم‌اهمیت می‌پردازد که بسيار اهميت دارند و بیشتر اوقات از این نکات غفلت مي‌شود.

پیوند قرآن و اهل بیت (ع) از منظر احادیث نبوی (ص) / مهدی نکویی سامانی

یکی از ابعادی که می‌توان به مسئله امامت و جایگاه آن در دین اسلام پرداخت، بررسی رابطه قرآن با اهل بیت: است. در این مقاله پیوند اهل بیت: با قرآن از منظر روایات نبوی9 بررسی و تبیین شده است. اهمیت این بحث اولاً: به سبب شناخت جایگاه اهل بیت: از منظر قرآن وسنت است؛ ثانیاً این رهیافت می‌تواند مقام امامت ائمه: را از منظر جدیدی به اثبات برساند و پاسخی محکم و قاطع به ادعای کسانی باشد که مدعی‌اند درباره امامت اهل بیت: در دین اسلام هیچ نص و توصیه‌ای وجود ندارد؛ ثالثاً اثبات پیوند اهل بیت: با قرآن آثار بسیار مهم و سرنوشت‌سازی برای امت اسلامی و وظایف خاصی برای مسلمانان در پی دارد. در این مقاله تلاش شده است تا این موضوع از منظر احادیث نبوی9 بررسی و اثبات شود.

رد روایت ساخت نخستین گنبد مشهد امام علی (ع) به دست هارون الرشید / احمد خامه‌یار

در شماری از متون قدیمی و جدید ادعا شده است که نخستین ساختمان حرم مطهر امام علی(ع)، گنبدی بود که به دستور هارون‌الرشید (خلیفه عباسی) روی قبر ایشان ساخته شد. در این مقاله ضمن ارائه پیشینه‌ای از این نگاشته‌ها، ادعای فوق با رویکرد انتقادی بررسی شده است و نشان می‌دهد که چنين روايتي اصالت و اعتبار تاریخی ندارد؛ افزون بر اين از شواهد تاریخی کهن برمی‌آید که نخستین ساختمان حرم علوی حدود یکصد سال پس از هارون به دست داعیان علوی زیدی طبرستان ساخته شده است.

شیخ حافظ رجب بُرسی حلی نگارنده اسرار، کمالات و زیارات ائمه هدی (ع) / غلامرضا گلی زواره

شیخ‌رجب، که از احفاد ابن داود حلی ـ صاحب رجال ـ است، در دهکده بُرس از توابع حله دیده به جهان گشود و همان جا دوران کودکی و نوجوانی را گذرانید. آن‌گاه در حوزة علمیه حله به تحصیل معارف دینی اهتمام ورزید. دوران حیاتش با فضای سیاسی ـ اجتماعی پُرفراز و نشیبی هم‌زمان شده بود. او در پرتو کوشش‌های آموزشی و فکری و به برکت پرورش‌های پُرمایه استادانش، در موضوعاتی چون: تفسیر قرآن، حدیث، رجال، کلام و ملل و نحل، فقه، حکمت و عرفان، علوم غريبه و ادبیات منظوم و منثور تبحر يافت و موفق شد محصول مطالعات و تحقیقات خود را که غالباً در وصف کمالات، فضایل و مکارم اهل بیت عصمت و طهارت: است، در قالب کتاب‌ها و رساله‌های متعددی تألیف و تدوین کند که معروف‌ترین آنها مشارق انوار الیقین است.