کرسی ترویجی «نگاهی به زمانه و شخصیت اسماعیل بن جعفر از مدفونان بقیع» برگزار شد.

به دنبال نگارش کتابی با عنوان " زندگی اسماعیل بن جعفر (ع) و تحولات تاریخی مزار وی در بقیع" توسط حجت الاسلام والمسلمین حافظ نجفی، عضو گروه اخلاق و اسرار پژوهشکده حج و زیارت، نشست علمی در همین ارتباط با عنوان «نگاهی به زمانه و شخصیت اسماعیل بن جعفر از مدفونان بقیع» با ارائه نویسنده کتاب برگزار شد.

این نشست با حضور پژوهشگران پژوهشکده حج و زیارت و نیز به صورت برخط بر بستر فضای مجازی روز دوشنبه 29 آبان 1402 در قالب کرسی ترویجی در سالن جلسات پژوهشکده برگزار گردید.

حجت الاسلام والمسلمین حافظ نجفی، ارائه دهنده بحث، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حامد قرائتی به عنوان ناقد و حجت‌الاسلام والمسلمین در جایگاه دبیر جسله در این نشست حضور داشتند.

حجت الاسلام والمسلمین نجفی در ابتدای جلسه بیان کرد: به دلیل انتساب اسماعیل بن جعفر به خاندان عصمت و طهارت، به عنوان فرزند امام معصوم (ع) و ادعای امامت اسماعیل و شکل گیری مذهب اسماعیلی توسط فرقه اسماعیلیه، و عدم نگارش کتابی مستقل در خصوص زندگی اسماعیل بن جعفر و وجود گزارش های متفاوت و گاهی متناقض در زمینه منش، شخصیت و عملکرد ایشان، این تحقیق انجام گرفته است.

وی گفت: در باره شخصیت اسماعیل و تاریخ زندگی وی با دو صفحه روشن و تاریک مواجه هستیم. در صفحه نخست، وی را انسانی که دارای این ویژگی های مثبت مثل جمال و کمالات ظاهری و باطنی و اشتهار به صلاحیت، نیک رفتاری با امام صادق ع و دفاع از حریم اهل بیت ع و بیان معارف دینی در روایات و اجرای فرامین امام، می بینیم. اما صفحه دوم از زندگی، اسماعیل را باید صفحه تاریک و نگران کننده دانست، در این صفحه، با برخی ویژگی های نامناسب مثل گناهکاری، بی اعتنایی به رهنمودهای امام صادق، و هتک حرمت امام صادق و ارتباط غالیان و...مواجه هستیم.

ایشان در ادامه بیان کرد: بررسی ها نشان می دهد اغلب علمای رجالی شیعه ایشان را از این نسبت ها مبرا دانسته و ایشان را دارای شخصیت قابل احترام معرفی کرده اند.
اما با توجه به روایات عدیده به نظر می رسد، علمای یاد شده از باب حفظ حرمت امام صادق از کنکاش در تبیین اشتباهات اخلاقی و رفتاری اسماعیل غمز عین کرده اند.

در ادامه جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حامد قرائتی به عنوان ناقد ابتدا به برخی ویژگی های مثبت کتاب یاد شده و مقاله ارائه شده، اشاره کرد و افزود: با توجه به این که سطح مباحث ارائه شده تخصصی هست، بحث سندی چندان لزومی ندارد و باعث سردرگمی خواننده می شود، آنچه به عنوان علاقمندی امام صادق نسبت به اسماعیل مطرح شده، ممکن است به این دلیل باشد، که آن زمان امام کاظم خردسال بودند چون اسماعیل، 25 سال بزرگتر از امام کاظم ع بود. نکته دیگر این که دلیل شکل گیری بحث امامت اسماعیل ممکن است ریشه در جریان های سیاسی اجتماعی داشته باشد چون که آن زمان حسنی ها و زیدی ها چندید قیام انجام دادند و حتی در چند نقطه موفق به تشکیل حکومت شدند، اما امام صادق دستور به تقیه می داد و با مذاق افرادی که افکار انقلابی داشتند سازگار نبود به همین جهت گروهایی مثل غلات به دنبال فردی می گشتند تا روحیه انقلابی داشته باشد به همین جهت با اسماعیل رابطه برقرار کرده و امید داشتند به وسیله ایشان به اهداف خود نایل شوند.

در پایان نشست حاضران، دیدگاه‌ها و نظرات خود و نیز سوالات‌شان از ارائه دهنده را مطرح کردند.